De keuze van Koos van Weringh Spotprentdeskundige en auteur van diverse boeken over politieke tekenaars
De loods verlaat het schip Van Bismarck tot Schacht, Haagsche Post 24 januari 1939
Deze tekening van Doeve is niet origineel, maar gebaseerd op een andere, waarschijnlijk op een van de meest bekende uit de geschiedenis van de politieke karikatuur. Op 29 maart 1890 verscheen in PUNCH een tekening van John Tenniel. Keizer Wilhelm II leunt op de reling en kijkt de door hem ontslagen kanselier Bismarck na, die de trap van het schip naar de kade verlaat. “Dropping the pilot”.
Met het onderschrift “De oude loots verlaat het schip” staat deze tekening in het geschiedenisboek van mijn middelbare schooltijd, eind jaren veertig, begin jaren vijftig: De ontwikkelingsgang der historie van Dr. E. Rijpma. Het is een van de eerste tekeningen die ik onder ogen kreeg.
Het boek heb ik als een kleinood bewaard. Er staan veel karikaturen in die ik van toelichtingen en verklaringen voorzien heb, uiteraard ingegeven door mijn geschiedenisleraar aan wie ik nog altijd met dankbaarheid terugdenk.
De tekening van Tenniel is in de loop der tijden door vele tekenaars benut als ergens een politicus aftrad of tot aftreden gedwongen werd (‘vrij naar Tenniel’). Ook het omgekeerde komt voor: een nieuwe loods betreedt het schip. Tenniel is een inspirator voor generaties van karikaturisten.
In 1890 stond achter de naam PUNCH het volgende: ‘OR THE LONDON CHARIVARI’.
Frankrijk als voorbeeld voor Engeland.
Koos van Weringh
Doeve en Tenniel
Op de originele tekening, die zich in de collectie van het Persmuseum bevindt, is te zien dat Doeve 'ruimte voor boekillustratie' overliet.
Doeve gebruikte 'een van de meest bekende politieke karikaturen', om met Van Weringh te spreken, nog een keer in zijn loopbaan. Onderstaande afbeelding stond in Elseviers Weekblad op 8 juli 1961.
Interessant is dat Doeve op beide tekeningen zijn verontschuldigingen aan Punch aanbiedt, maar niet persoonlijk aan Tenniel. De collectie van het Persmuseum bevat nog meer verwijzingen naar de beroemde tekening van de Engelse tekenaar. Zo heeft Opland ook twee hommages gemaakt, respectievelijk in 1961 en 1963.